Diabetologia

Diabetologia: Zrozumienie cukrzycy i jej leczenie

Diabetologia to dziedzina medycyny zajmująca się badaniem, diagnozowaniem i leczeniem cukrzycy oraz jej powikłań. Cukrzyca to przewlekła choroba metaboliczna, która ma wpływ na sposób, w jaki organizm przetwarza glukozę, główne źródło energii dla komórek –  charakteryzuje się podwyższonym poziomem cukru we krwi (hiperglikemią) wynikającym z nieprawidłowego wydzielania insuliny, jej działania lub obu tych problemów. Celem tej dziedziny jest nie tylko kontrola poziomu glukozy we krwi, ale także poprawa jakości życia pacjentów oraz zapobieganie powikłaniom. W skali światowej, cukrzyca jest jednym z najpoważniejszych problemów zdrowotnych, a jej liczba wciąż rośnie. W 2021 roku, według danych Międzynarodowej Federacji Diabetologicznej, na całym świecie żyło około 537 milionów osób z cukrzycą, a prognozy wskazują, że do 2030 roku ta liczba może wzrosnąć do 643 milionów.

Rodzaje cukrzycy

Cukrzyca dzieli się na kilka typów, z których najczęściej występujące to:

• Cukrzyca typu 1: jest to choroba autoimmunologiczna, w której układ odpornościowy atakuje komórki beta trzustki, odpowiedzialne za produkcję insuliny. Osoby z tym typem cukrzycy muszą codziennie podawać sobie insulinę, aby kontrolować poziom glukozy we krwi. Cukrzyca typu 1 najczęściej rozwija się w dzieciństwie lub wczesnej młodości, choć może wystąpić w dowolnym wieku.
• Cukrzyca typu 2: jest to najczęstsza forma cukrzycy, występująca głównie u dorosłych, chociaż coraz częściej diagnozowana jest u dzieci i młodzieży. Cukrzyca typu 2 rozwija się, gdy organizm staje się oporny na działanie insuliny lub gdy trzustka nie produkuje wystarczającej ilości tego hormonu. Zarządzanie tym typem cukrzycy często obejmuje zmiany w stylu życia, takie jak dieta i ćwiczenia, a w niektórych przypadkach również leczenie farmakologiczne.
• Cukrzyca ciążowa: jest to stan, w którym u kobiet w ciąży występuje podwyższony poziom glukozy we krwi. Zazwyczaj ustępuje po porodzie, ale kobiety, które miały cukrzycę ciążową, są bardziej narażone na rozwój cukrzycy typu 2 w przyszłości.

Przyczyny i czynniki ryzyka

Przyczyny cukrzycy są złożone i obejmują zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe. W przypadku cukrzycy typu 1 uważa się, że istnieje podłoże genetyczne oraz czynniki środowiskowe, które prowadzą do autoimmunologicznego ataku na komórki beta. Cukrzyca typu 2 jest w dużej mierze związana z otyłością, brakiem aktywności fizycznej i niewłaściwą dietą. Inne czynniki ryzyka obejmują skłonności rodzinne, wysokie ciśnienie krwi oraz podwyższony poziom cholesterolu.

Objawy cukrzycy

Objawy cukrzycy mogą być zróżnicowane, a ich stopień nasilenia często zależy od poziomu cukru we krwi. Do najczęstszych symptomów należą: częste oddawanie moczu, wzmożone pragnienie, zwiększone uczucie głodu, zmęczenie, wolno gojące się rany oraz niewyraźne widzenie. U osób z cukrzycą typu 1 objawy mogą pojawić się nagle, podczas gdy w cukrzycy typu 2 rozwijają się stopniowo i mogą być mniej zauważalne.

Diagnostyka

Diagnoza cukrzycy opiera się na wynikach badań laboratoryjnych, które mierzą poziom glukozy we krwi. Najczęściej stosowane testy to test na czczo, pomiar poziomu glukozy po posiłku oraz test hemoglobiny glikowanej A1C, który ocenia średni poziom glukozy w krwi w ciągu ostatnich 2-3 miesięcy. Poziomy glukozy na czczo powyżej 126 mg/dl, poziomy po posiłku powyżej 200 mg/dl oraz wartości A1C wynoszące 6,5% lub więcej sugerują obecność cukrzycy.

Leczenie i zarządzanie cukrzycą

Zarządzanie cukrzycą wymaga podejścia holistycznego, które obejmuje zarówno leczenie farmakologiczne, jak i zmiany w stylu życia. W przypadku cukrzycy typu 1 jedyną możliwością leczenia jest codzienne podawanie insuliny. Pacjenci muszą również monitorować poziom glukozy we krwi, stosować odpowiednią dietę oraz dbać o regularną aktywność fizyczną. Cukrzyca typu 2 może być zarządzana w różny sposób. Leczenie często zaczyna się od wprowadzenia zmian w diecie, zwiększenia aktywności fizycznej oraz utraty masy ciała, co może prowadzić do poprawy w kontrolowaniu poziomu glukozy. W przypadku nieodpowiedniej kontroli lekarze mogą zalecić leki doustne lub insulinoterapię.

Zapobieganie powikłaniom

Diabetologia nie koncentruje się tylko na leczeniu cukrzycy, ale również na zapobieganiu jej powikłaniom. Cukrzyca może prowadzić do wielu zagrożeń zdrowotnych, takich jak choroby serca, niewydolność nerek, neuropatia prowadząca do uszkodzenia nerwów, retinopatia prowadząca do utraty wzroku oraz problemy z układem naczyniowym. Kluczowe jest regularne monitorowanie stanu zdrowia, w tym kontrola poziomu cukru we krwi, ciśnienia tętniczego oraz lipidów w organizmie. Osoby z cukrzycą powinny również unikać palenia tytoniu, które dodatkowo zwiększa ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.